In het kader van het Masterplan Basisvaardigheden kwamen docenten en schoolleiders (po en vo) in vier regionaal georganiseerde bijeenkomsten bij elkaar (zie ook eerder bericht). Het gaf een eerste beeld waar de betrokken scholen aan willen werken. Het werd daarbij al snel duidelijk dat het netwerk dat schuilgaat achter het expertisepunt rekenen-wiskunde de gewenste ondersteuning kan leveren. Zo zit er veel know-how bij schoolbegeleiders, lerarenopleiders, vakexperts e.a.

Het ExpRW is een nieuw fenomeen, samen met andere expertisepunten die gestart zijn naar aanleiding van het Masterplan Basisvaardigheden. Maar er wordt ook voortgebouwd op een netwerk van contacten en samenwerking wat betreft de didactiek van rekenen-wiskunde in po, vo en mbo, inclusief de aandacht voor de lerarenopleidingen (pabo, 2e graads, 1e graads). Het expertisepunt is een netwerk.

Afgelopen maanden gaf deze (hernieuwde) start een volle agenda: afstemmen met vertrouwde samenwerkingspartners (scholen, begeleidersnetwerk, kennisinstellingen, vakverenigingen, lerarenopleidingen, lectoraten, nro, uitgevers, etc.) maar ook met organisaties waar nieuwe samenwerking wellicht nieuwe accenten kan opleveren. Voorbeelden: OON, expJongeKind, expTaal, lectoraatMeertaligheid, diverse uitgeverijen, Ontwikkelkracht, praktijkonderwijs, gespecialiseerd onderwijs, velon, etc.

ExpRW ontvangt vragen uit het veld (po, vo, mbo, go/so) en als dit vragen zijn op het gebied van nascholing, dan wordt er gemakeld richting aanbieders (zie ook de pagina aanbieders op deze website). Verder komen er ook vragen op het gebied van kennis/onderzoek (‘hoe moeten we dit doen in de klas?’), en daarin ondersteunt het ExpRW met raad en daad.

Daar komt wel de vraag naar boven of we dat niet beter samen met anderen kunnen doen, bijvoorbeeld de Kennisrotonde van NRO. Dat is dan ook de reden om met hen een pilot uit te voeren over het gezamenlijk beantwoorden van dergelijke vragen.

Zoals verwoord op de website Masterplan Basisvaardigheden:

“In april en mei 2024 organiseert OCW vier fysieke bijeenkomsten voor de scholen die de subsidie Verbetering basisvaardigheden 2022 en 2023 ontvangen: OCW Dichtbij – Masterplan basisvaardigheden. Deze bijeenkomsten zijn op verschillende plekken in het land. Scholen krijgen hier informatie aangereikt, zodat zij zelf evidence-informed stappen kunnen maken”

ExpRW verzorgde op deze vier bijeenkomsten in het land steeds een workshop meer gericht op primair onderwijs en een workshop meer gericht op het voortgezet onderwijs. De werkgroepen werden verzorgd door Jenneken van der Mark, Heleen van der Ree, Jeffrey van Welsen, Paul Drijvers, Ronald Keijzer, Ebrina Smallegange, Michiel Veldhuis, Anne Heemskerk, e.a.

De bijeenkomsten en de gestelde vragen geven veel input voor ExpRW hoe om te gaan met de ‘hulpvraag’ van deze scholen. Dit is input voor o.a. de veelgestelde vragen en voor het de afstemming over wat er nodig is voor nascholing (en opleiding).

ExpRW voerde voorjaar 2024 een klein onderzoek uit (online vragenlijst in 17 landen, totaal 29 experts) met o.a. de vraag hoe men daar omgaat met basisvaardigheden rekenen-wiskunde (en wat men er onder verstaat). Men reageert met termen als:

• Mathematical knowledge and skills
• Basic skills / basic understandings / fundamental skills
• Basic competence / ability
• Principles
• Procedures, computations
• Transversal mathematical competencies
• General mathematics
• Mathematical literacy, basic literacy

In feite valt aan een dergelijke respons al af te leiden – en dat verrast niet – dat er zeer uiteenlopende definities worden gebruikt voor de term ‘basisvaardigheden’. Ook in Nederland zijn vele definities en interpretaties in omloop, en dat maakt het niet makkelijk om samen (onderwijs en politiek) een goede koers in te zetten.

Op de achtergrond speelt daarbij natuurlijk altijd dat het ook een ‘clash’ van onderwijsvisies is. Sommigen vinden het genoeg als er een ‘set kennis’ wordt ingeoefend bij rekenen-wiskunde, anderen zien graag dat er een betekenisvolle koppeling wordt gemaakt tussen de ‘set kennis’ en de betekenisvolle toepassingen in allerlei vakken en situaties (zie ook elwier.nl/probleemoplossen).

In de periode september 2023 tot mei 2024 is er een volle agenda afgewerkt met conferenties voor de diverse doelgroepen.

• Nationale Rekencoördinator Dag
• Studiedagen van de vakverenigingen NVORWO en NVvW
• PO-VO-conferentie
• Drie conferenties voor ‘wiskunde in de andere vakken’
• Nationale Wiskunde Dagen
• Panama Conferentie
• Gecijferdheid telt Mee

Zie ook alvast de agenda van 2024-2025

In jan-feb 2024 werden twee vacatures opengesteld, voor twee centrale onderzoeksplaatsen.

PO
Het doel van dit promotieonderzoek is om voorbeeldmatig lesmateriaal te ontwikkelen en te beproeven rond nieuwe aspecten van het po-curriculum. De nadruk ligt daarbij op (1) de wiskundige attitude – immers een geheel nieuw element in het programma – en (2) wiskundig probleemoplossen binnen een nog te kiezen (3) domein. Dit werk zal uitgevoerd gaan worden door Simone van der Maeden.

VMBO
Het doel van dit promotieonderzoek is om op een exemplarische manier lesmateriaal te ontwikkelen en te beproeven rond nieuwe aspecten van de vmbo-programma’s. De nadruk ligt daarbij op (1) de wiskundige attitude – immers een geheel nieuw element in het programma – en (2) wiskundig proleemoplossen binnen (3) het domein Kwantitatieve informatie en kansen, dat tegenwoordig sterk in de belangstelling staat als onderdeel van burgerschapsvorming. Dit werk zal uitgevoerd gaan worden door Marieke Spijkstra.

ExpRW is een van de vier expertisepunten die werd ingesteld in het kader van de discussie over basisvaardigheden. De andere drie zijn ingesteld voor:

• Taal
• Digitale geletterdheid
• Burgerschap

Deze expertisepunten verzorgen de ondersteuning bij een grotere aandacht voor de basisvaardigheden. Toch kan de zorg voor basisvaardigheden niet op zichzelf staan.

Op dit moment worden grotere curriculum-veranderingen doorgevoerd voor grote delen van het onderwijs, die ook allemaal een bijdrage (gaan) leveren aan het concrete handelen van leerkrachten in de klas, en op de uitlijning van curriculum-onderdelen en van school-overgangen: kerndoelen, nieuwe examenprogramma’s in het vmbo, vakvernieuwingen in havo/vwo. ExpRW zal hierin met alle betrokken partners zeker een belangrijk ontmoetingsplaats zijn voor gezamenlijk onderzoek en uitwisseling van praktijk.

In het kader van de zoektocht naar de juiste afstemming nog het volgende. Onlangs (mei 2024) organiseerde het NMI een debat in Den Haag over ‘de toekomst van het reken-wiskundeonderwijs’, met o.a. SLO, UU/FI(ExpRW), Beter Onderwijs Nederland, e.a. Veel belangstelling vanuit OCW en het veld. De verschillen in standpunten in dat debat zijn groot (alleen oefenen, of oefenen&toepassen?; wat moet een docent kennen/kunnen?; e.d.). Goed dat we hierin, samen met alle betrokkenen, dit debat voeren, want op basis van de bijbehorende inzichten en ervaringen worden belangrijke keuzes gemaakt voor opleiding en nascholing, voor materiaalontwikkeling e.d.

ExpRW heeft in het onderliggende plan 2023-2028 gepleit voor samenhang in onderzoek en ondersteuning wat betreft de afstemming tussen po/vo en mbo/ve. Dit lag zeker niet voor de hand omdat het initiatief kwam vanuit de directie po/vo, en er geen automatische link ontstond met de directie mbo en volwasseneneducatie. Toch was het voor het netwerk van ExpRW een vanzelfsprekende keuze deze verbindingen wel degelijk te leggen, en lijkt dit ook in de toekomstige discussies (over de invloed de beroepspraktijk, de rol van rekenangst, e.d.) een vruchtbaar uitgangspunt van samenwerking.

Hier zijn we vooral blij samen te werken met de belangrijke spelers op dit gebied (zoals het kennispunt Taal en Rekenen MBO, de lectoraten en practoraten die in dit gebied actief zijn, e.a.).

Natuurlijk heeft OCW te maken met een ‘demanding’ politieke context, waarin het soms zoeken is hoe zo maximaal mogelijk samen te werken met alle betrokken partijen. Polarisatie ligt zeker op de loer in de politieke arena.

Het is goed te zien dat vanuit de verschillende directies (po-vo, en ook mbo) naar meer samenhang wordt gezocht in het beleid w.b. basisvaardigheden in relatie tot alle ophandenzijnde curriculum-vernieuwingen en andere omstandigheden die uiteindelijk de kwaliteit van het onderwijs bepalen (opleiding, methodes, toetsing, schoolorganisatie, e.d.).

Daarbij is belangrijk dat het veld echt serieus genomen wordt als het gaat om de invulling van wat ‘evidence-informed onderwijs’ nu precies is. Juist door een ‘actieve rol’ na te streven bij de docent bij het ‘informed zijn en blijven’, met steun van anderen, kan deze insteek vruchtbaar zijn. Een aanpak waarbij de docent slechts ‘afnemer’ is van het product evidence-informed onderwijs zal gedoemd zijn te mislukken.